عملکرد یک بسته بندی مناسب چگونه باید باشد؟

بسته بندی عبارت است از ساخت محفظه‌ای که سلامت کالای محتوای خود را از مرحله بعد از تولید تا مرحله مصرف حفظ می‌نماید و به عبارتی دیگر بسته بندی، یک مفهوم تضمین کننده برای تحویل مطمئن کالا به آخرین مصرف کننده در شرایط مطلوب با حداقل هزینه است. بسته بندی به عنوان حفاظی عمل می‌کند که باعث می‌شود محصول از زمانی که تولید می‌شود تا وقتی که مورد استفاده قرار می‌گیرد صدمه نبیند. می‌توان گفت که بسته بندی به نوعی هویت و شخصیت یک کالا را نشان می‌دهد و مشتریان از روی هر بسته بندی می‌توانند کالا را بشناسند و با آن ارتباط برقرار کنند.

مقدمه

از آنجائيکه بسته بندي از ابزارهاي مهم در صنعت تولید و عرضه کالا است؛ لذا نقش کليدي در این صنعت ایفا می‌نماید. بنگاه‌هاي اقتصادي براي تقويت قدرت رقابت خود در بازارهاي داخلي و خارجي، سال‌هاست که به موضوع بسته بندي توجه دارند و از طراحي، گرافيک، ترکیب رنگ‌ها و به کار بردن بسته بندي مناسب براي افزايش سهم بازار خود در مقايسه با رقبا بهره مي‌گيرند. يک بسته بندي مناسب قادر است به عنوان يک فروشنده خاموش نقش خود را ايفاء کند، با توجه به آنکه بسته بندي ها فقط در قلمرو توليد قرار ندارند، بلکه در حيطه امور بازاريابي نيز قرار مي‌گيرد. بنابراین تصميم گيري در مورد نحوه انجام بسته بندی وظيفه مشترك مديران توليد و بازار یابی است.

عملکرد بسته بندی چگونه باید باشد؟

بسته بندی به سیستم هماهنگی اطلاق می‌شود که هدف از آن آماده سازی کالا جهت حمل و نقل، توزیع، انبارش ، فروش و مصرف باشد. بسته بندی یک عملیات تجاری پیچیده، پویا، علمی، هنری است که در بنیادی‌ترین شکل خود، کارکرد‌های محافظت، نگهداری، حمل و نقل، اطلاع رسانی و فروش را شامل می‌شود. بسته بندی نوعی عملکرد خدماتی است که به خودی خود نمی‌تواند وجود داشته باشد زیرا به یک کالا نیازمند است. اگر کالایی وجود نداشته باشد بسته بندی نیز وجود نخواهد داشت.

عملکرد بسته بندی

بسته بندی دارای چهار عملکرد یا وظیفه اصلی زیر است:

1- عملکرد تکنیکی و کاربردی
2- عملکرد تبلیغاتی
3- عملکرد اقتصادی
4- عملکرد اطلاع رسانی

1- زمینه‌ی تکنیکی و کاربردی

محافظت از کالا اصلی ترین وظیفه‌ی بسته‌ بندی است. این محافظ از هر جنسی که باشد باید کالا را به خوبی دربرگیرد و آنها را در مقابل ضربه و تکان حفظ کند و هم تحمل وزن کالا را داشته باشد. تکنولوژی امروز امکانات بی‌ شماری را برای سهولت مصرف فراهم آورده که نباید به گستردگی آن بی‌توجه بود. نمایشگاه‌های بین‌المللی بسته‌بندی در هر نوبت جدیدترین ماشین‌آلات و تکنولوژی را در زمینه‌ی تولید محصول (به خصوص در زمینه‌ی خوراکی‌ها، شیرینی و شکلات)، مواد اولیه و تکنیک‌های جدید برای چاپ روی پلاستیک و پلی‌پروپلین‌ها و… به نمایش می‌گذارند.

2- زمینه‌ی تبلیغاتی و دیدگاه‌های بازاریابی

طرح بسته‌بندی علاوه بر داشتن تمام کیفیت ‌های اصلی یک طراحی گرافیکی، باید قدرت طراحی برای محصولات تجاری و صنعتی را دارا باشد. طراحی برای محصولات تجاری بخشی از روند تولید و بازاریابی است. قبل از شروع کار، طراح باید تحقیق بسیار جامعی درباره‌ی محصول انجام داده و اطلاعات دقیقی گردآوری کند. در آغاز کار، طراح باید محصول را بسیار صمیمانه بشناسد و کاملاً با مشخصات، امتیازات، موارد مصرف، توانایی بالقوه‌ی فروش، سلیقه‌ها و عادات خرید مصرفکنندگان احتمالی آن آشنا شود

3- اهمیت بسته بندی از نظر اقتصادی

مهم ترین اهمیت که در بسته بندی محصولات غذایی مدنظر است افزایش طول عمر نگهداری محصول است. با توجه به ویژگی های نگهداری محصول، بسته به نوع محصول، بسته بندی و فضای مناسب داخل بسته بندی و نوع دستگاه بسته بندی وشرایط محیطی می توان زمان ماندگاری محصول را افزایش داد که این امر سبب فروش بالای محصول و سود حاصل از آن می گردد. در این مورد باید هماهنگی لازم بین ویژگی های ماده بسته بندی و نیازهای نگهداری محصول فراهم شود. اهمیت دیگری که در استفاده از بسته بندی محصولات مدنظر است، بهبود حمل و نقل، انبارداری و عرضه محصول می باشد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و تولید انبوه محصولات بدون استفاده از بسته بندی، عرضه محصول به صورت عمده فروشی یا خرده فروشی در بازار امکان پذیر نیست.

4- اطلاع رسانی بسته بندی و فروش

تولید کنندگانی که در صدد طراحی و تهیه محصول جدیدی هستند، باید توجه کنند که اگر برداشت دقیقی از گروه هدف (مشتری) در ذهن داشته باشند، مطمئنا شاهد رشد تولید و سود ناشی از آن می شوند. بسته بندی از یک وسیله ساده محافظت محصول به یکی از عوامل اصلی فروش تبدیل می شود و همانند حلقه اصلی زنجیر، تولید کننده را به مصرف کننده مرتبط می کند.

بسته بندی وسیله ای برای ایجاد ارتباط با مشتری

در دنیای رقابتی تجارت امروز با انواع مختلف از هر کالا و روش های مختلف ترویج فروش، موفقیت هر محصول در فروش، مستلزم این است که بسته بندی و ظاهر محصول بتواند ارتباط مؤثر را با خریدار بالقوه ایجاد کند؛ به عبارت دیگر زمینه برگزیده شدن و جلب نظر مشتری را فراهم سازد. این ارتباط با نشانه ها و شکل بسته بندی برقرار می گردد.

مصرف کننده باید قادر به تشخیص ارتباط میان محصول و استفاده اش در اولین نگاه باشد، رنگ ها سریع ترین و مستقیم ترین وسیله برای دستیابی به این هدف هستند. برای موفقیت در فروش لازم است رنگ بسته بندی با طبیعت و اثرات محصول ارتباط نزدیک داشته باشد. در ضمن در جوامع پیشرفته تر، به اطلاعات نوشته شده روی بسته بندی ها توجه دقیق تر می شود. هر بسته ای که توضیحات و مشخصات بیشتر درباره محصول و مواد تشکیل دهنده آن داشته باشد، قابل اعتماد تر است.

بسته بندی محصول را به فروش می رساند

بسته بندی باید سریعا در میان انبوه محصولات نظر خریدار را به خود جلب کند، زیرا میزان کشش دیداری که بسته بندی در خریدار ایجاد می کند، بر تصمیم او تاثیر فراوانی می گذارد. بسته بندی خوب نه تنها باید در نقش یک فروشنده ساکت باشد، بلکه باید ویژگی های آن به گونه ای باشد که در ذهن خریدار ثبت گردیده و برای خرید های مکرر بعدی در نظر وی باقی مانده باشد.

ارتباط برقرار کردن با کالای درون بسته

طرح بسته‌بندی در درجه‌ی اول باید بیان‌گر آن باشد که بسته حاوی چه چیزی است؟ کاربرد آن چیست؟ مصرف‌کننده باید بتواند بلافاصله متوجه ارتباط محصول و مورد مصرف آن شود، یا در مورد مواد غذایی، بسیاری از اوقات لازم است تا خریدار در نگاه اول بداند که حتی ترکیبات آن چیست. یکی از مهم‌ترین عوامل در این رابطه رنگ بسته‌بندی است. رنگ، روحیه‌ی حاکم بر کالا را در اکثر اوقات تعیین می‌کند.

تنها هنگامی می‌توان از موفقیت یک بسته‌بندی در فروش کالا مطمئن شد، که بازار عرضه و مخاطبین خاص آن در جایگاه رقبا شناسایی شوند.

با طرح این سؤالات می‌توان به شناخت بهتری از مخاطبین و وضعیت کالا در بازار رسید:

بسته‌بندی محتوی چه چیزی است؟ این نمونه به خوبی نشان‌دهنده‌ی آن است که چگونه طرح روی بسته از محتوای آن به خریدار اطلاع می‌دهد. میزان کشش بصری بسته‌بندی، در تصمیم خریدار برای خرید تأثیر بسزایی دارد.
روان‌شناسی اجتماعی بازار مصرف کالا، سهولت مصرف، و ارگونومی؛ از مهم‌ترین نکاتی هستند که باید مورد توجه طراح باشند.

تکنیک های بسته بندی

تكنيكهاي بسته بندي با توجه به تكنولوژي وماشين آلات موجود در كشور وامكانات قابل دسترس ودستيابي در داخل وخارج كشور مي بايست انتخاب گردد،تكنيك بسته بندي از چند نظر قابل تفكيك است كه از آن جمله مي توان به مواد اوليه مصرفي در صنعت بسته بندي وتكنولوژي وماشين آلات ذيربط اشاره نمود. ماشين آلات وتكنولوژي بسته بنديهاي فلزي امكان استفاده از تجهيزات جهت ساخت ،پركردن وبستن درب قوطيهاي فلزي رافراهم مي آورد.شيشه ماده ايده آلي براي ظروف بسته بندي با تركيبي از كارايي ،ارزاني،بهداشتي وزيبايي است.
بسته بندي كاغذي ومقوايي درتمام ابعاد وزواياي صنعت بسته بندي رخنه كرده وبه جرات مي توان گفت براي هر نوع محصول توليدي قابل استفاده است.بسته بنديهاي چوبي در ساخت جعبه هاي چوبي (صندوق) وبسته بنديهاي پلاستيكي عمدتا در صنايع غذايي قابل استفاده هستند.تركيبي از موارد فوق نيز در بسته بندي محصولات استفاده مي شود.مواد مختلف دربسته بندي ازنظر هزينه ،استحكام،زيبايي،جذابيت وتناسب با محصول استفاده شده وبا توجه به نوع مواد اوليه مصرفي درصنعت بسته بندي تكنولوژي وماشين آلات ذيربط عبارتند از:

1-گروه ماشين آلات وتكنولوژي بسته بنديهاي فلزي
2-گروه ماشين آلات وتكنولوژي بسته بنديهاي سلولزي
3-گروه ماشين آلات وتكنولوژي بسته بنديهاي پلاستيكي
4-گروه ماشين آلات وتكنولوژي بسته بنديهاي شيشه اي
5-گروه ماشين آلات وتكنولوژي بسته بنديهاي تركيبي

از دستگاه های عمومی صنعت بسته بندی می توان به موارد زیر نیز اشاره نمود :

1- دستگاه های دوخت پلاستیک
– دوخت رو میزی
– دوخت پدالی
– دوخت ریلی رومیزی (سیل ریلی)
– دوخت ریلی عمودی
– دوخت ریلی دمنده و مکنده

2- دستگاه های تاریخ زن
– تاریخ زن دستی حرارتی
– تاریخ زن نیمه اتومات حرارتی
– تاریخ زن لیبل
– تاریخ زن رگباری
– جت پرینتر

3- دستگاه های بسته بندی وکیوم
– دستگاه های بسته بندی وکیوم رومیزی (با تزریق گاز)
– دستگاه های بسته بندی وکیوم دوکابین
– دستگاه های بسته بندی وکیوم عمودی
– دستگاه های بسته بندی وکیوم افقی
– دستگاه های بسته بندی وکیوم اتوماتیک

4- دستگاه های شیرینک
– شیرینک کابینی
– شیرینک پلی اتیلن
– شیرینک تونلی

5- دستگاه های تسمه کش
– دستگاه تسمه کش کابینی
– تسمه کش نیمه اتوماتیک
– تسمه کش دروازه ای

6- دستگاه کارتن چسب زن
– چسب زن اتوماتیک و پنوماتیک
– چسب زن دو موتوره و سه موتوره

7- دستگاه سیل لیوانی (پرس لیوانی)
8- دستگاه های سیل القایی
9- دستگاه سیل طلقی
10- دستگاه اسکین پک

ویژگی‌های یک بسته‌بندی موفق

جمله ی معروفی می‌گوید: «بسته‌بندی خوب نیمی از فروش خود را از قبل کرده است».

یك بسته‌ بندی خوب، از محصول در طی حمل و نقل، فرآیند بارداری، قفسه مغازه خرده فروشی و در قفسه خانه مشتری مراقبت می‌ كند. تا زمانی كه توزیع محصول را در زمان و مكان مفید ارائه كند. بسته ‌بندی از طریق فراهم آوردن درجه مناسبی از حفاظت در مقابل شكستگی، فاسد شدن و گم‌ شدن محتویات محصول، به ارزش محصول می‌ افزاید. به طور كلی می‌ توانیم وظایف بسته‌ بندی را به طور خلاصه به صورت زیر بیان كنیم: حفاظت و نگهداری كالا منظور از « حفاظت » پیشگیری از آسیب فیزیكی و منظور از« نگهداری » توقف یا جلوگیری از تغییرات شیمیایی و بیولوژیكی می ‌باشد.